Przedawnienie długu — kiedy dług się przedawnia?

Długi powinno się spłacać, nie zawsze jest to jednak możliwe. Zgodnie z przepisami w Kodeksie Cywilnym istnieją zobowiązania, których wierzyciel nie może dochodzić sądownie ani egzekwować z pomocą komornika. Mowa o zadłużeniach, które uległy przedawnieniu.

Wielu dłużników nie zdaje sobie sprawy, kiedy dochodzi do sytuacji przedawnienia ich zobowiązań. Niektóre osoby myślą, że wymaga to od nich konkretnych działań, inne — że przedawniony dług znika. Z wszystkimi mitami tego typu rozprawiamy się w poniższym tekście o przedawnieniu długów.

Czy dług może się przedawnić?

O przedawnieniu długu przeczytamy w kodeksie cywilnym, który daje dłużnikom prawo do uchylenia się od konieczności spłaty roszczenia, kiedy upłynie określony w przepisach termin. Uregulowanie kwestii przedawnienia roszczeń to ukłon w stronę zadłużonych, którzy dzięki zapisom w kodeksie mogą uniknąć sytuacji, w której milczący przez długi czas wierzyciel nagle, po wielu latach domaga się zaległej zapłaty.

Co to znaczy, że dług się przedawnia?

Przedawniony dług to nic innego jak roszczenie, które uległo przeterminowaniu przez wzgląd na opieszałość i bierność wierzyciela. O przedawnionym długu możemy mówić, kiedy osoba, która nie otrzymała należnej zapłaty, nie podejmuje żadnych działań, by odzyskać pieniądze i taki stan rzeczy utrzymuje się przez długi (określony w przepisach) czas.

Przedawnienie długu ma swój bieg, którego początkiem jest moment powstania zadłużenia, (czyli tzw. data wymagalności roszczenia). A końcem – dowolna czynność wierzyciela mająca na celu zmotywowanie dłużnika do zapłaty lub w przypadku braku takich działań — przeterminowanie roszczenia.

Przerwanie biegu przedawnienia następuje na przykład wraz:

• z rozpoczęciem mediacji z zadłużonym,
• z podpisaniem pisemnego porozumienia dotyczącego spłaty zobowiązania,
• ze złożeniem pozwu do sądu.

Przerwany w ten sposób bieg przedawnienia rozpoczyna się od nowa.

Przykład:

Wierzyciel złożył w sądzie pozew przeciwko dłużnikowi, a po zakończeniu rozprawy na jego korzyść — wniosek o nadanie klauzuli wykonalności. Następnie zaprzestał jakichkolwiek działań. Orzeczenie sądu będzie ważne jeszcze 3 lub 6 lat — w zależności od rodzaju długu — ponieważ tyle trwa bieg przedawnienia, który kończy się brakiem możliwości domagania się zapłaty drogą sądową czy komorniczą. Przerwać może go dopiero złożenie wniosku o egzekucję przez komornika.

Przeczytaj też: Dobrowolna spłata zadłużenia u komornika

Kiedy następuje przedawnienie długów?

Podstawowy termin przedawnienia to:

• 3 lata dla długów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz kiedy roszczenie obejmuje świadczenia okresowe (np. czynsz lub usługi telekomunikacyjne),
• 6 lat dla pozostałych długów.

Koniec terminu przedawnienia przypada w większości przypadków na ostatni dzień roku kalendarzowego. To oznacza, że jeśli roszczenie stało się wymagalne 01.05.2023, to termin przedawnienia długu nadejdzie wraz z 31.12.2026 lub 31.12.2029 (w zależności od charakteru długu).

Istnieją jednak pewne długi, których przedawnienie określają odrębne przepisy.

Mowa m.in. o:

• mandatach — termin przedawnienia długu spowodowanego nieuregulowaniem kary nałożonej za brak biletu komunikacyjnego to 1 rok;
• debetach na kontach bankowych — termin przedawnienia roszczeń tego typu to 2 lata;
• zaległości podatkowe lub dotyczące ZUS – 5 lat.

Pamiętaj, że nawet jeśli sam nie jesteś osobą zadłużoną, możesz odziedziczyć długi — również po dalekim krewnym. Przedawnienie długów spadkowych jest zawiłą kwestią, dlatego najlepiej odrzucić tego typu spadek. Masz na to 6 miesięcy od momentu otrzymania informacji o powołaniu.

Jakie są konsekwencje przedawnienia długu?

Skutki przedawnienia długu to:

• zmiana roszczenia w tzw. zobowiązanie naturalne;
• brak możliwości dochodzenia długu przed sądem lub za sprawą egzekucji komorniczej.

Innymi słowy, wierzyciel nie może posłużyć się przymusem państwowym, by odzyskać przedawniony dług, choć sama wierzytelność nie znika. Osoba posiadająca roszczenie nadal może domagać się spłaty i stosować windykację we własnym zakresie, a także przekazywać informacje do BIK czy KRD, co negatywnie wpływa na zdolność kredytową zadłużonego.

Przeczytaj też: Restrukturyzacja zadłużenia osoby prywatnej

Jak sprawdzić, czy dług uległ przedawnieniu?

Przedawnienie długu najprościej sprawdzić w biurach informacji kredytowych i gospodarczych, choć zdarza się, że zaległe zobowiązania — mimo przedawnienia — nadal widnieją w bazach danych pod naszym imieniem i nazwiskiem.

Rejestry tego typu to m.in.:

• Biuro Informacji Kredytowej,
• Krajowy Rejestr Długów,
• Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor.

Najskuteczniejszym, lecz nieco bardziej kosztownym sposobem na weryfikację swoich długów i ich statusu jest współpraca z prawnikiem. Jest ona również konieczna w sytuacji, kiedy będziemy musieli udowodnić przedawnienie danej wierzytelności.

Jak udowodnić przedawnienie długu?

Przedawnienie długu następuje samoistnie po upływie odpowiedniej ilości czasu. Dlatego, jeśli otrzymamy pozew o zapłatę długu, o którym wiemy, że jest przedawniony, będziemy musieli dowieść tego w sądzie.

Udowodnienie przedawnienia długu wymaga od nas przedstawienia dowodów na to, że wierzyciel przez okres od 1 roku do 6 lat (w zależności od przyczyny powstania zadłużenia) nie wykonywał żadnych czynności mających na celu odzyskanie gotówki.

By zrobić to prawidłowo, najlepiej skorzystać z profesjonalnej pomocy prawnej. Odpowiedź na pozew czy sprzeciw od nakazu zapłaty to pisma, od których zależy to, czy sąd weźmie pod uwagę podniesienie zarzutu przedawnienia, czy orzeknie niekorzystną decyzję mimo posiadanej przez nas racji.

Dług u komornika — co to?

Do komornika może trafić dowolny dług w momencie uzyskania przez wierzyciela tytułu wykonawczego w sądzie po złożeniu pozwu o zapłatę należności.

Egzekucja komornicza jest ostatnim etapem ściągania spłaty od zadłużonego. Dochodzi do niej, gdy zawodzą wszystkie działania tzw. miękkiej windykacji, podczas której osoba mająca prawo do roszczeń, próbuje rozwiązać sprawę z dłużnikiem polubownie.

Warto wiedzieć!

W teorii długi, które egzekwuje komornik, również mogą ulec przedawnieniu, jednak w praktyce nie zdarza się to prawie nigdy.

Przeczytaj też: Jak wyjść z długów nie mając pieniędzy?

Przedawnienie długu u komornika

Dług ściągany w toku egzekucji komorniczej zgodnie z prawem przedawnia się po 3 lub 6 latach. Jednak aby do tego doszło, konieczne jest zaniechanie przez urzędnika wszelkich działań. W rzeczywistości prawie nigdy nie ma to miejsca. Funkcjonariusz tego typu ma szereg uprawnień pozwalających mu na skuteczne odzyskiwanie długu w niemal każdych okolicznościach.

Komornik może m.in.:

• wejść do każdej nieruchomości, która stanowi miejsce zamieszkania zadłużonego — nawet jeśli nie jest on jej właścicielem;
• zająć nieruchomości i przedmioty należące do dłużnika;
• zająć do pewnej wysokości środki z kont bankowych osoby, która nie uregulowała należności względem wierzyciela,
• zająć nawet połowę wynagrodzenia zadłużonego.

Jeśli posiadamy zajęcie komornicze, nie czekajmy biernie, aż ulegnie ono przeterminowaniu, bo to najprawdopodobniej nigdy się nie wydarzy. W takiej sytuacji lepiej próbować dogadać się z komornikiem i — przede wszystkim — z wierzycielem, by móc spłacić zobowiązanie jak najmniejszym kosztem. Widząc naszą wolę współpracy, osoby decyzyjne mogą przystać na naszą propozycję dotyczącą np. spłaty w ratach czy zaprzestania naliczania odsetek.

FAQ – najważniejsze pytania dotyczące przedawnienia długu