Co zrobić, żeby nie odpowiadać za długi męża?

Osobistym dramatem kobiety jest sytuacja, w której dowiaduje się ona o długach męża. Choć z pozoru historie, w których to nagle żona odkrywa, że mężczyzna jej życia ukrywał przed nią gorzką tajemnicę, wydają się być scenariuszem odcinków brazylijskiej telenoweli, to jednak w prawdziwym życiu zdarzyło się to w niejednym małżeństwie. Co można zrobić, gdy wyjdzie na jaw, że mąż narobił długów? Czy można w jakiś sposób uniknąć przykrej odpowiedzialności?

Czy żona odpowiada za długi męża?

Sformułowanie jednoznaczniej odpowiedzi: „tak” albo: „nie” jest kuszące, ale zgodnie z prawdą właściwą odpowiedzią jest: „to zależy”. W różnych indywidualnych przypadkach żona będzie odpowiadała za długi męża, w innych w ogóle nie musi się przejmować długami małżonka. Zaistnienie ustroju majątkowej wspólności małżeńskiej nie zawsze skutkuje obowiązkiem odpowiedzialności. Natomiast ustanowienie rozdzielności majątkowej nie zawsze uchroni żonę przed odpowiedzialnością.

Wspólnota majątkowa a długi

Zgodnie z prawem obowiązującym w Polsce, a konkretnie z art. 31 Ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy wraz z zawarciem związku małżeńskiego powstaje wspólność majątkowa, a więc następuje zaistnienie majątku wspólnego małżonków. Majątek ten jest budowany poprzez dochody, uzyskiwane zarówno przez męża jak i żonę. Dotyczy to wynagrodzenia za pracę, ale też nabycia dóbr, np. samochodu służącego całej rodzinie jako środek transportu.

Jednakże fakt, że od dnia ślubu małżonkowie mają wspólność majątkową nie anuluje ich osobistych majątków. Mowa tu o majątkach każdego z osobna, które zostały zgromadzone jeszcze przed zawarciem małżeństwa. Jeśli więc, na przykład przed ślubem masz na koncie 10 000 zł oszczędności i posiadasz mieszkanie odziedziczone po dziadkach, to będzie to stanowiło Twój majątek osobisty, a nie wspólny z mężem albo żoną.

Trzeba o tym wszystkim pamiętać, bo jeśli Twój mąż się zadłuży i będziesz wiedzieć o tych długach, to wówczas ponosisz częściową odpowiedzialność za długi małżonka. Oznacza to, że wierzyciel ma prawo ściągnąć swoją należność z Waszego majątku wspólnego. Nie ma jednak prawa sięgać do majątku, który przypadł Ci przed ślubem.

Jeśli Twój mąż zaciągnął dług bez Twojej wiedzy, wówczas nie odpowiadasz za to zadłużenie. Wierzyciel nie może sięgnąć ani do Twojego osobistego majątku, ani do majątku wspólnego. Mąż za długi powstałe bez Twojej wiedzy będzie odpowiadał swoim majątkiem osobistym. Jednakże, jako żona możesz wyrazić zgodę na to, aby dług został ściągnięty z Waszego wspólnego majątku.

Zupełnie inaczej jest, kiedy mąż zaciągnął dług w celu zaspokajania zwykłych potrzeb rodziny. W przytoczonym wyżej Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym widnieje art. 30, według którego małżonkowie solidarnie odpowiadają za zobowiązania zaciągnięte na podstawowe potrzeby rodzinne. Chodzi tu o zakup żywności, środków czystości, ubrań, płacenie rachunków, itp. W praktyce za takie długi odpowiadacie majątkiem wspólnym.

Jak sprawdzić długi małżonka?

W przypadku, kiedy mąż zaciągnie dług i zaprzestanie spłacania, to wówczas może się znaleźć w bazach dłużników, takich jak BIK czy KRD. Problem tkwi w tym, że żona nie może sprawdzić tych danych. Jedynie dłużnik, poprzez zalogowanie się na swoje konto może to zweryfikować. Włamanie na konto męża jest przestępstwem. Jedynie rozmowa ze współmałżonkiem i liczenie na jego szczerość mogą poskutkować. Ewentualnie można poprosić męża, by się zalogował na swoje konto w bazie dłużników i przy nim przeczytać informację o długach.

Przeczytaj również: Czy komornik może zająć konto żony za długi męża?

Możliwość egzekucji z majątku małżonka długów współmałżonka

Najgorszym finałem dla sprawy dłużnika jest egzekucja komornicza. Wierzyciel ma prawo zgłosić do komornika potrzebę odzyskania długu. Musi przy tym wykazać, że dług faktycznie powstał – np. na podstawie umowy kredytu lub pożyczki – i wskazać, kto jest dłużnikiem. Komornik kieruje sprawę na drogę sądową, a egzekucja odbywa się po nadaniu przez sąd klauzuli wykonalności przeciwko dłużnikowi. Wówczas komornik może rozpocząć odzyskiwanie majątku.

Jeżeli istnieje wspólnota majątkowa i żona wiedziała o długu, zgodziła się na zadłużenie albo dług powstał na zaspokojenie potrzeb rodziny, to wówczas dług może zostać ściągnięty z majątku wspólnego. Zajęcie Waszego konta bankowego, samochodu, licytacja nieruchomości – z tego wszystkiego oraz z innych środków finansowych i dóbr wchodzących w skład wspólności majątkowej komornik może przeprowadzić egzekucję.

Natomiast, jeśli przy wspólności majątkowej żona nie wiedziała o długu i dług nie dotyczył zaspokojenia potrzeb rodziny, to wówczas postępowanie egzekucyjne nie może być prowadzone przeciwko żonie. Przykładowa sytuacja: mąż podpisał umowę kredytową bez wiedzy żony. Bank nawet jeśliby chciał, nie może sięgnąć ani do wspólnego, ani do majątku osobistego żony.

Majątek żony jest także chroniony w trakcie trwania intercyzy. W przypadku długów komornik sięgnie po majątek osobisty męża. Oczywiście z wyjątkiem długów, które powstały dla zaspokojenia potrzeb rodziny.

Gwarantowane pożyczki dla zadłużonych

Jak zabezpieczyć się przed długami męża?

Jednym ze skuteczniejszych sposobów na zabezpieczenie się przed długami męża jest zawarcie intercyzy. Trzeba przy tym pamiętać, aby była to umowa, która zlikwiduje wspólność majątkową. Wówczas w dużej liczbie przypadków długi zaciągnięte przez męża w żaden sposób nie obciążą żony.

Warto też wrócić do wątków długów, które mąż zaciągnął dla zaspokojenia podstawowych potrzeb. Żona ma prawo wnioskować do sądu o zwolnienie jej z odpowiedzialności za tego typu długi. Jednakże trzeba bardzo solidnie udowodnić, że takie zwolnienie jest zasadne. Sąd może się przychylić do wniosku, jeżeli uzna, że mąż wykazał się nieudolnością lub lekkomyślnością przy zaciąganiu długu.

Przeczytaj również: Jak wyjść z długów, nie mając pieniędzy?

Intercyza – co to jest?

Art. 47 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego mówi wyraźnie o tym, że mąż i żona mogą zawrzeć umowę majątkową małżeńską, nazywaną potocznie intercyzą. Jednakże to pojęcie wcale nie musi oznaczać stanu braku wspólności majątkowej. Wyróżnia się następujące rodzaje intercyzy:

• umowa likwidująca wspólność majątkową i wprowadzająca rozdzielność majątkową,
• umowa, która rozszerza wspólnotę majątkową,
• umowa, która ogranicza wspólnotę majątkową,
• umowa, która przywraca wspólność majątkową.

Jeśli żona nie chciałaby w przyszłości odpowiadać za długi męża, to powinna wybrać pierwszy z ww. rodzajów intercyzy.

Rozdzielność majątkowa a długi – co warto wiedzieć?

Jeśli wraz z mężem zdecydowaliście się na rozdzielność majątkową, to generalnie rzecz biorąc nie ponosisz odpowiedzialności za długi współmałżonka. Jest tak wówczas, gdy zawarliście intercyzę wprowadzającą rozdzielność majątkową jeszcze przed powstaniem długu. W takiej sytuacji wierzyciel może sięgnąć jedynie do majątku osobistego małżonka, a nie Twojego. Natomiast umowne orzeczenie rozdzielności majątkowej nie likwiduje już wspomnianej zasady – za długi zaciągnięte na poczet zaspokojenia podstawowych potrzeb odpowiadacie solidarnie.

Intercyza zawarta już po powstaniu długu, o którym żona wiedziała i się na to zadłużenie zgodziła, nijak nie zdejmuje z niej odpowiedzialności. Wówczas wraz z mężem musi radzić sobie ze spłatą należności na rzecz wierzyciela. A jeśli mąż prowadzi firmę, to wówczas żona nie odpowiada za długi wynikające z braku płatności przez męża składek do ZUS-u i podatku do Urzędu Skarbowego.

Czy żona odpowiada za długi męża po jego śmierci?

Kwestie związane z odpowiedzialnością za długi męża po jego śmierci są regulowane przez prawo spadkowe. Żona oraz dzieci to pierwsze osoby uprawnione do dziedziczenia po zmarłym mężu i ojcu. Spadek to nie tylko majątek, jaki pozostawił po sobie zmarły, ale też jego długi. Sprawy spadkowe rozstrzygają się poprzez dziedziczenie testamentowe (jeśli mąż pozostawił testament) albo dziedziczenie ustawowe (jeśli mąż nie pozostawił testamentu).

Niezależnie od tego, z jakim rodzajem dziedziczenia mamy do czynienia, żona może:

• przyjąć spadek w całości,
• przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza,
• odmówić przyjęcia spadku.

Jeśli żona przyjmie spadek w całości – w części, która jej przysługuje, gdyż jeszcze mogą dziedziczyć dzieci, a także osoby wskazane w testamencie, jeśli takowy istnieje – to wówczas w całości odpowiada za długi męża. Gdy zdecyduje się przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, to odpowiada za długi do łącznej wartości pozostawionego przez męża majątku. A jeśli odmówi przyjęcia spadku, to nie odpowiada za długi, chyba że wcześniej zgodziła się na zawarcie długu i ściągnie należności będzie się odbywało ze wspólnego majątku.

Przeczytaj również: Jak sprawdzić długi osoby zmarłej?

Czy dług ulega przedawnieniu?

Długi, podobnie jak wiele innych roszczeń, mogą ulec przedawnieniu. Oznacza to, że po pewnym czasie wierzyciel traci prawo do dochodzenia swoich należności w drodze sądowej. Jednakże terminy przedawnienia różnią się w zależności od rodzaju roszczenia.

Kiedy dług ulega przedawnieniu?

• 10 lat – dla roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu. Niezależnie od tego, czy chodzi o brak spłaty kredytu, niezapłacony rachunek za telefon, czy mandat, który został nałożony.
• 3 lata – dla:
  • roszczeń o świadczenia okresowe,
  • należności z tytułu weksli,
  • długów spadkowych.
• 2 lata – dla:
  • roszczeń z tytułu umowy o dzieło (licząc od dnia, w którym nastąpiło oddanie dzieła albo w którym oddanie dzieła powinno nastąpić),
  • nieuregulowanej płatności za fakturę,
  • odsetek za nieterminowe rozliczenie faktury.
• 1 rok – dla:
  • umowy przewozu osób czy mienia,
  • zawarcia umowy przedwstępnej,
  • roszczeń wynajmującego przeciwko najemcy o naprawę uszkodzonego mienia,
  • roszczeń najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów za użytkowane rzeczy (na przykład kaucja).

Warto podkreślić, że przedawnienie długu nie oznacza, że dług znika. Oznacza to jedynie, że wierzyciel nie ma prawa dochodzić swoich należności w drodze sądowej. Jednakże wierzyciel wciąż może próbować odzyskać swoje pieniądze w inny sposób, na przykład poprzez negocjacje z dłużnikiem.