Jak zgodnie z prawem pożyczyć pieniądze od rodziny?

Pożyczanie pieniędzy dla wielu osób jest krępujące i wstydliwe. Pokazuje, że nie radzimy sobie z własnymi finansami. Chociaż dla sporej liczby ludzi pożyczka jest naprawdę ostatnią deską ratunku i proszą o nią naprawdę w trudnej sytuacji, gdy nie ma innego wyjścia. Najczęściej o pożyczkę zwracamy się do rodziny czy bliskich znajomych. Kiedy chcemy pożyczyć przykładowo 100 złotych, aby starczyło nam do kolejnej wypłaty, na pewno wiele osób chętnie nam pomoże.

Jednak co zrobić, gdy potrzebujemy pożyczyć kilka tysięcy złotych, bo nagle zalało nam mieszkanie i musimy zrobić remont, na który nie mamy środków? Tutaj sytuacja może się nieco skomplikować. Zwłaszcza, gdy nie możemy zwrócić się z wnioskiem o pożyczkę do banku lub firmy pożyczkowej. Wtedy zostaje nam prywatna pożyczka, najczęściej w rodzinie.

Zawsze spisz umowę o pożyczkę, nawet z rodziną

Nie każda osoba chętnie pożyczy pieniądze nawet członkowi rodziny. Jednak spisując umowę dajemy tej osobie większą pewność, że się wywiążemy z oddania pieniędzy. Nawet jeśli chcemy pożyczyć niską kwotę warto spisać stosowną umowę. Dzięki niej pozbędziemy się od razu niejasności i wątpliwości.

Pożyczka w rodzinie nie musi być poparta umową na papierze, ale po pierwsze może ona gwarantować zwrot pożyczonych pieniędzy, ale z drugiej strony ma chronić pożyczkobiorcę przed roszczeniami spłaty pożyczki w innym terminie niż ustalony albo w wyższej kwocie niż pierwotnie umówiona. Niestety i takie historie zdarzają się w rodzinie. Dlatego powinniśmy liczyć nie tylko na umowę słowną zawartą przy świadkach, ale przede wszystkim na dokument spisany na papierze.

W umowie powinny się znaleźć informacje o:

• miejscu i dacie zawarcia umowy,
• dane pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy oraz stopień ich pokrewieństwa,
• kwota pożyczki,
• numer konta bankowego pożyczkobiorcy, jeśli pieniądze mają zostać przelane,
• termin i sposób zwrotu pożyczki,
• ewentualne oprocentowanie pożyczki,
• podpisy obu stron umowy – pożyczkobiorcy i pożyczkodawcy.

Taką umowę można spisać nawet odręcznie. Oczywiście można też wykorzystać istniejące przykładowe wzory dostępne w Internecie. Należy pamiętać, że wraz ze złożeniem podpisu umowa nabiera mocy prawnej. Nie musimy jej potwierdzać notarialnie. Wszystkie zapisy powinny być konkretne i dobrze rozumiane przez obie strony. Obowiązujące uregulowania prawne dotyczące pożyczek w rodzinie znajdziemy w artykułach od 720 do 724 Kodeksu Prawa Cywilnego. 

Podatek od pożyczki – kiedy trzeba zapłacić?

Zgodnie z polskim prawem przy każdej pożyczce należy zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych w wysokości 2 procent liczonych od kwoty pożyczki. A ile wynosi podatek od pożyczki w rodzinie? Pożyczka udzielona najbliższej rodzinie nie musi być zgłaszana do urzędu skarbowego czy opodatkowana, gdy jej wartość nie przekracza 9637 złotych w ciągu 5 lat. Oznacza to, że jedna osoba może pożyczyć aż taką kwotę jednorazowo lub suma kilku pożyczek udzielonych w ciągu 5 lat może opiewać na kwotę niemalże 10 tysięcy złotych. W innym wypadku taką pożyczkę należy zgłosić do urzędu skarbowego. A podatek płaci osoba, która pożyczkę bierze dla siebie.

Kogo prawo uznaje za najbliższą rodzinę? Według ustawy jest to I grupa podatkowa, a więc małżonek, dzieci, wnuki, prawnuki, rodzice, dziadkowie, pradziadkowie, pasierb, rodzeństwo, macocha, ojczym i teściowie. Zatem pożyczka od rodziców czy rodzeństwa albo dziadka nie podlega opodatkowaniu, jeśli jest ona na kwotę mniejszą niż 9637 zł albo też pożyczone kwoty w ciągu ostatnich pięciu lat nie są w sumie większe. Jednak już pożyczka od siostry ciotecznej mimo, że wciąż jest to bliska rodzina, będzie podlegała obowiązkowemu opodatkowaniu.

Zawsze pozostaje też pytanie o to, ile można pożyczyć od rodziców czy innych bliskich krewnych? Tutaj mamy do czynienia ze sprawą indywidualną. Jeżeli szukamy pożyczki w kwocie wolnej od podatku, to możemy pożyczyć od jednej osoby maksymalnie 9637 złotych. Wtedy w urzędzie skarbowym nie trzeba będzie odprowadzać podatku. Natomiast, jeśli potrzebujemy wyższej pożyczki, a dana osoba się zgadza na pożyczenie nam takie kwoty, to prawnie nie ma żadnych przeciwwskazań. 

Czy można uniknąć podatku?

Może się okazać, że jednak potrzebujemy pożyczyć równe 10 tysięcy złotych, a nawet więcej. I co wtedy? Teoretycznie według prawa w takiej sytuacji powinniśmy odprowadzić podatek do czynności cywilnoprawnych w wysokości 2%. Jednak można uniknąć płacenia podatku, gdy w terminie 14 dni licząc od daty udzielenia pożyczki w urzędzie skarbowym złożymy deklarację PCC-3 wraz z dokumentem potwierdzającym przekazanie środków np. przelewem. Aczkolwiek podatku nie unikniemy, gdy była to pożyczka od teścia, zięcia czy synowej. Jeżeli taka pożyczka nie zostanie zgłoszona, niestety osoba, która ją otrzymała będzie musiała zapłacić już 20% podatku liczonego od sumy pożyczki. Korzystniej więc będzie przyznać się do wzięcia pożyczki, nawet gdy musimy zapłacić 2% podatku niż liczyć na to, że urząd skarbowy się nie dowie. W wypadku zatajenia pożyczki konsekwencje mogą być dotkliwe.